Vuksanović - nacionalne manjine ne smiju biti apolitične

Informatička pismenost smanjuje ukupno etničko distanciranje u opštinama, a mehanizmi za zaštitu od diskriminacije manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica trebaju biti korišćeni u većoj mjeri, dok se zakonska rješanja moraju mijenjati kako bi svi manjinski narodi bili jednaki, saopšteno je na konferenciji Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM).

Ta organizacija je organizovala online konferenciju o položaju manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u Crnoj Gori „Ravnopravnost kao stvarnost“, na kojoj su predstavljeni i ključni nalazi analize „Efekat opština kao specifičnih sredina na etničko distanciranje“.

Glavni metodolog CEDEM-a, prof. dr Miloš Bešić, podsjetio je da ta organizacija od 2007. godina sprovodi istraživanje etničke distance, a da je ovo prvi put da sebave problemima etničkih odnosa i etničkog distanciranja, iz ugla uticaja, tj. efekta opštine kao specifične sredine po svojim kulturnim, socijalnim, etničkim, pa i političkim karakteristikama.

On je kazao da su u analizi „Efekat opština kao specifičnih sredina na etničko distanciranje“ istraživali da li i u kojoj mjeri opštine, kao specifična sredina, doprinose i utiču na etničko distanciranje i ako da, koje to distinktivne karakteristike opština utiču da se povećava ili smanjuje stepen distanciranja.

- Ako krenemo od Crnogoraca, procenat distanciranja prema Crnogorcima na osnovu mjesta u kojem ljudi žive iznosi 21,1%. Taj procenat za distancu prema Srbima je još viši, 24,6%. Prema Bošnjacima je taj efekat opštine 8,5%, prema Muslimanima 14,1%, Albancima 16,3%, Hrvatima 18,8%, Romima 10,1%. Ukupna distanca, kada mjerimo parametar ukupnog distanciranja, je 14% ukupnog distanciranja je zbog efekta opštine kao specifične sredine - naveo je Bešić.

On je dalje naveo da je etnično distanciranje prema Crnogorcima po opštinama najizraženije u Plavu, a da je distanca slična i prema Srbima.

- Kada je riječ o distanci prema Bošnjacima, u Rožajama gotovo da je nema, dok je u Šavniku i Andrijevici veoma visoka. Kad je u pitanju distanca prema Muslimanima, obrazac je jako sličan kao za Bošnjake, osim u slučaju Kotora gdje smo imali nizak nivo distanciranja prema Bošnjacima, a visok nivo distanciranja prema Muslimanima. Kad je u pitanju distanca prema Albancima, u Ulcinju i Rožajama bilježimo najniže vrijednosti distanciranja - rekao je Bešić.

Bešić je ukazao da su analizirali efekat opštinskih karakteristika na ukupno etničko distanciranje koje iskazuju pojedinci.

- Zaključujemo da postoje dvije ključne karakterstike na nivou opština koje utiču na etničko distanciranje pojedinaca. Preciznije, utvrdili smo da što je stepen nezaposlenosti na višem nivou, utoliko će i stepen etničkog distanciranja biti na višem nivou, te što je veći broj kompjuterski pismenih lica u opštinama, to je i niži nivo etničkog distanciranja - naveo je Bešić.

Istakao je da je ključni zaključak istraživanje da jačanje ekonomije i povećanje stepena kulturnog kapitala, koji se ogleda u razvoju i jačanju informatičke pismenosti, pozitivno utiče na smanjenje etničkog distanciranja u Crnoj Gori.

- Opšta je preporuka, konsekventno, da treba raditi na jačanju ekonomskog statusa opština, kao i jačanju informatičke pismenosti u opštinama, jer se na taj način može očekivati smanjenje stepena etničkog distanciranja - naveo je Bešić.

Direktorica CEDEM-a Milena Bešić, kazala je da je pitanje normativnog regulisanja i praktičnog ostvarivanja prava manjinskih naroda i drugih manjinskih zajednica jedan od ključnih kriterijuma za ocjenjivanje stepena demokratizacije društva, ali u uslov za integraciju zemlje u evropske i evroatlantske strukture.

- Puna integracija svih etničkih i nacionalnih zajednica može biti ostvarena isključivo kroz poštovanje i priznavanje njihovih kolektivnih identiteta, zabranom asimilacije i svih oblika diskriminacije manjinskih i nacionalnih zajednica - istakla je Bešić.

Bešić je podsjetila da CEDEM redovno sprovodi istraživanja kojima nastoje da ukažu na pomake, ali i na perzistentne nedostatke na političkom, pravnom i društvenom planu, koji se direktno tiču zaštite i promocije prava manjinskih naroda i manjinskih nacionalnih zajednica u Crnoj Gori.

Profesorica Humanističkih studija na Univerzitetu Donja Gorica Nikoleta Đukanović, kazala je na I panelu „Politička participacija i reprezentacija manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u Crnoj Gori“ daprocenat zastupljenosti manjinskih lista u Crnoj Gori danas iznosi 6,17 odsto.

- Nakon parlamentarnih izbora 2016. godine procenat zastupljenosti manjinskih lista je iznosio 4,94 odsto, a nakon parlamentarnih izbora 2012. godine 7,40 odsto. Današnji rezultati su bolji od prethodnog saziva, ali ne i saziva parlementa koji je bio karakterističan za period 2012-2016. godine - ukazala je Đukanović.

Ona je upozorila da su zakonska rješenja neprecizna i nedorečena, kada je u pitanju Zakon o izboru odbornika i poslanikai da ostavljaju prostor za zloupotrebe.

- Potrebno je stvoriti adekvatne mehanizme za predstavljanje manjina, a ne samo partija. To se u Crnoj Gori dosta izjednačava i miješa i prioritetno se govori o partijama, a ne o manjinskim zajednicama, što je potpuno prirodno budući da one učestvuju u kreiranju izbornog zakonodavstva - smatra Đukanović.

Predstavnik građanskog pokreta UPRE Elvis Beriša,ocijenio je da Romi treba da imaju političkog predstavnika u parlamentu, koji bi se, kako je naveo, prvenstveno bavio položajem Roma i Egipćana i na najdirektniji način tražio da se riješe određena pitanja koja ih tište godinama.

- Politički subjekti u Crnoj Gori, u poslednjih nekoliko godina, nisu bili otvoreni za mogućnost da na svojim izbornim listama uključe predstavnike RE zajednice, a to su pokazali i poslednji izbori. Na parlamentarnim izborima sve izborne liste nisu imale nijednog predstavnika RE zajednice, dok su na lokalnim izborima dvije izborne liste imale predstavnike ove populacije i to na 56. i 62. mjestu - naveo je Beriša.

On smatra da se RE zajednica generalno ne shvata ozbiljno i njeni zahtjevi se ne uključuju u agendu kao prioritetni, poručujući da se problemi RE zajednice ne mogu riješiti bez učešća te zajednice „u domu gdje se donose odluke koje se tiču sudbine romskog naroda“.

Predsjednik Hrvatske građanske inicijative Adrijan Vuksanović, kazao je da je u Crnoj Gori, političko polje nepotpuno jer kako je rekao, tu nema predstavnika hrvatskog, kao ni romskog naroda.

- Da bi jedna nacionalna zajednica opstala, ona mora imati svoj politički identitet. Ona ne smije biti apolitična - ocijenio je Vuksanović.

- Ono što bih u reformi izbornog zakonodavstva mijenjao je način i procedura registracije novih hrvatskih stranaka. Taj snižen cenzus koji ima hrvatsko nacionalno biračko tijelo je zadovoljavajući. U zakonu treba precizirati da oni koji žele osnovati hrvatsku stranku, bošnjačku ili albansku, moraju potvrditi da identitetski pripadaju tome narodu u čijem osnivanju stranke žele učestvovati - istakao je Vuksanović.

Uvodeći u drugi panel Marko Pejović, programski menadžer CEDEM-a, je kazao da„imajući u vidu ideologije i djelovanja novih političkih konstituenata vlasti,pred institucijama i nosiocima promjena je pregšt izazova da u budućem demokratskom razvoju pokaže volju i odgovornost kako bi se smanjila diskriminacija i ojačala društvena kohezija, teukupan demokratski napredak u svijetlu procesa pristupanja Crne Gore EU i na taj način omogućila potpuna ravnopravnost pripadnika manjinskih naroda i drugih nacionalnih zajednica u svim oblastima u skladu sa zakonskom regulativom koja postoji u Crnoj Gori“.

Zastupnica Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava Valentina Pavličićkazala je na II panelu „Mehanizmi za zaštitu od diskriminacije manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica: rezultati i nova rješenja“ da se standard jedne države, kao i sloboda te države, ocjenjuje na osnovu utvrđenih povreda po osnovu diskriminatorskog prava, te da se mehanizmi za zaštitu od diskriminacije moraju koristiti u većoj mjeri.

- Veoma je važno da državni organi u onom trenutku kada mu se građanin pritužuje da mu je određeno pravo uskraćeno ili mu je dato u manjem obimu pruži kvalitetno obrazloženje kada su u pitanju pritužbe građana kako to ne bi bilo preispitivano od strane Evropskog suda za ljudska parava - kazala je Pavličić.

Ona je istakla da Ustavni sud mora voditi računa o tome da je posljednja instanca pred obraćanje građana Evropskom sudu za ljudska prava te da taj sud mora da ispravi određenu povrede.

- Sloboda drugih osoba je jedno važno mjerilo po kojem se vidi do koje mjere vlada sloboda u nekoj državi i to je standard Evropskog suda - kazala je Pavličić.

Ona je naglasila i da su presude Evropskog suda za ljudska prava obavezujuće i kao takve moraju biti jasno prihvaćene od strane državnih organa kako bi se spriječilo povećanje broja predstavki pred Evropskim sudom za ljudska prava u odnosu na Crnu Goru.

- Kad je riječ o prevenciji, veoma je važno da učimo iz iskustava drugih država, kako nam se ne bi dešavale iste greške i povrede koje su te države pravile. Od toga u velikoj mjeri zavisi evropski put kako naše zemlje, tako i ostalih država - poručila je Pavličić.

Predsjednica Osnovnog suda u Podgorici Željka Jovović kazala je da je crnogorsko zakonodavstvo usklađeno sa svim releventanim konvencijama i preporukama, te da Crna Gora ima dobar zakonodavni okvir za zaštitu pripadnika manjinskih naroda.

- Imamo mali broj predmeta po osnovu diskriminacije pred našim sudovima, ali moram da se ogradim jer mi te informacije crpimo iz sistema koji je star gotovo dvije decenije i koji ne pruža statistiku koja je najpouzdanija - kazala je Pavličić.

Jovović je najavila da će se sa novim pravosudnim informacionim sistemom poboljšati evidencija slučajeva, te da će tada imati jasniju sliku o realnom broju pritužbi i svim važnim karakteristikama slučajeva.

Ona je kazala da bi institut besplatne pravne pomoći trebalo da koriste i pripadnici romske i egipćanske populacije, te da će na taj način bolje zaštititi svoja prava.

Online konferencija je održana u okviru projekta „Osnažimo sistem za društvo jednakih prava“ koji Centar za demokratiju i ljudska prava - CEDEM realizuje uz podršku Ministarstva za ljudska i manjinska prava.

Izvor: Analitika